امروز به یک خطای رفتاری از کتاب هنر شفاف اندیشیدن از رولف دوبلی به نام «نادیده گرفتن احتمالات» اشاره می کنم:
«دو بازی شانسی را در نظر بگیرید: در بازی اول می توانی ده میلیون دلار برنده شوی که می تواند باعث تغییر کلی در زندگیت شود و در بازی دوم می توانی ده هزار دلار برنده شوی که می توانی یک سرمایه گذاری کوچک کنی و یا به یک مسافرت عالی بروی. احتمال برنده شدن در بازی اول یک در صد میلیون و دربازی دوم یک در ده هزار است. کدام را انتخاب خواهی کرد؟
احساسات ما را به سمت بازی اول هدایت می کند درحالی که با یک بررسی منطقی متوجه می شویم بازی دوم ده برابر بهتر است(مقدار برد ضرب در احتمال). بنابراین اقبال عامه مردم به بردهای کلان است صرفنظر از احتمال ناچیز آن.
در سال 1972 میلادی در آزمایشی شرکت کنندگان به دو گروه تقسیم شدند. به اعضای گروه اول گفته شد که به آنها یک شوک کوچک الکتریکی وارد می شود و به اعضای گروه دوم گفته شد که احتمال چنین اتفاقی فقط 50 درصد است. محققان در آستانه شروع آزمایش, میزان اضطراب جسمی( ضربان, تعرق, عصبیت و ...) شرکت کنندگان را اندازه گیری کردند. نتایج کاملا شوک آور بود. کوچکترین تفاوتی بین دو گروه نبود. مرحله بعد اعلام شد که احتمال شوک الکتریکی به گروه دوم به 20, 10 و 5 درصد کاهش می یابد, باز هم میزان فشار عصبی در هر دو گروه به یک میزان افزایش یافت.
این آزمایش نشان داد که ما به بزرگی یک رویداد واکنش نشان می دهیم, ولی به احتمال وقوع آن واکنشی نشان نمی دهیم. به عبارت دیگر ما حسی نسبت به احتمالات نداریم.
برگردیم به آزمایش شوک الکتریکی: در گروه دوم اعلام شد که احتمال شوک الکتریکی صفر درصد است, این بار واکنش گروه دوم نسبت به گروه اول تغییر کرد. یعنی برای ما ریسک صفر درصد بی نهایت بهتر از یک درصد است (که بسیار غیر محتمل است).
انتظار رسیدن به ریسک صفر درصد نامعقول است و از لحاظ اقتصادی هم ریسک صفر درصدی منطقی نیست.
دو محقق دانشگاه شیکاگو نشان دادند که مردم به یک اندازه از شانس 99 درصدی و یک درصدی مسمومیت با مواد شیمیایی می ترسند- واکنشی غیر منطقی اما متداول. به همین دلیل است که بعد از آنکه رسانه ها خبر یک سانحه هوایی را به شکل گسترده ای پوشش می دهند, پروازهایمان را بدون درنظر گرفتن احتمال بسیار اندک سقوط ( که البته قبل و بعد از فاجعه یکسان می ماند) لغو می کنیم.»