ماه گذشته لب تابم مشکل داشت و نتونستم مطلبی را اینجا قرار بدم ولی امروز می خوام به بخشی از کتاب « از کتاب» اشاره کنم که در ادامه راهنمایی های ارزنده ای در جهت افزایش کیفیت مطالعه توضیحاتی در مورد خواندن فعالانه می دهد :
همه کتاب خوان ها این تجربه را داشته اند که در جایی از خواندن کتابی یکباره متوجه شده اند چند جمله حتی چند صفحه اخیری که خوانده اند را بخاطر نمی آورند و حتی نمی دانند که موضوع بحث چه بوده است. این امر بدلیل این است که سطح آگاهی ذهن پس از خواندن چند جمله پایین می آید و ادامه متن را تقریباً نا آگاهانه می خوانیم. این موضوع بیشتر در خواندن متن های طولانی رخ می دهد و نتیجه خواندن منفعلانه است.
اینکه مغز ما کارها را به تدریج از سطح خودآگاه به سطح ناخودآگاه می فرستد توانمندی ارزشمندی است و به این دلیل انجام می شود که کارهای پیچیده با حداقل مصرف انرژی انجام گیرد. اما این توانمندی ارزشمند مغز در خواندن متن مفید نیست و می تواند اثربخشی مطالعه را کاهش دهد. توجه به نکات و توصیه های زیر می تواند به خواندن فعالانه کمک کند.
- در مطالعه پرسش محور باشید. این یکی از روش های موثر برای درگیر شدن با متن است. آنقدر این روش برجسته در نظر گرفته شده است که گاهی خواندن فعالانه را فقط در همین یک ترفند خلاصه می کنند. به عنوان روشی برای این موضوع می توان در ابتدای مطالعه با خود قرار بگذارید که در پایان خواندن کتاب چند سوال طراحی کنید. این سوالات باید بگونه ای باشند که بتوانید به دیگران بگویید که با خواندن کتاب به پاسخ این سوال ها دست خواهند یافت.
- مدام ادامه متن را پیش بینی کنید. با خود قرار بگذارید که بعد از هر بند یا هر موضوع حدس بزنید که موضوع بعد چه می تواند باشد و تصور کنید که اگر جای نویسنده بودید ادامه متن را چگونه پی می گرفتید. با این کار ساده اجازه نمی دهید که ذهنتان مطالعه را به قلمرو فعالیت های اتوماتیک منتقل کند.
- در کلمات متن دقیق شوید. یکی دیگر از کارهایی که می تواند جلوی خواندن منفعلانه را بگیرد دقت در کلمات و نحوه استفاده از آن ها ست. من معمولاً به سه دسته از کلمات و اصطلاحات دقیق می شوم. نخست کلماتی که تاکنون معنای دقیقشان را نمی دانستم و اکنون به واسطه این متن با آنها آشنا شده ام. دسته دوم کلمات و عباراتی که که معنای آن ها را می دانم ولی عادت به استفاده از آن ها در محاوره، سخنرانی ها و نوشته هایم ندارم. دسته سوم عباراتی هستند که معنای تک تک اجزای آن را می دانم ولی تاکنون این عبارات را در کنار هم ندیده بودم به عنوان مثال در غزلیات سعدی با این عبارت مواجه می شویم : « در کوی تو معروفم و از روی تو محروم، گرگ دهن آلوده یوسف ندریده» برای ما که جز عبارت « آش نخورده و دهن سوخته» عبارت جایگزین دیگری برای آن نداریم این عبارت جدید توصیفی زیبا و جدید است که می توانیم در آینده از آن استفاده کنیم.
- از علامت گذاری و حاشیه نویسی استفاده کنید. خط کشیدن زیر جمله ها، استفاده از ماژیک های رنگی یا همان هایلایتر، نوشتن معنی کلمه در حاشیه متن و نیز ثبت نکته یا خاطره تداعی شده در گوشه صفحات مصداق هایی از این کارها هستند. به قول آنتونی پتروسکی: « وقتی روی صفحات کتاب علامت می گذارید، کتاب هم علامت خود را در وجودتان ثبت می کند.» خواندن کتاب بدون علامت گذاری را می توان به نشستن پای سخنرانی تشبیه کرد. رابطه ای که بی‌اثر نیست ولی یک طرفه است.
- ۰۴/۰۸/۰۳