امشب قد دارم به بخش دیگری از کتاب « از کتاب» اشاره کنم که علت اینکه کتاب نمی خوانیم را مورد بررسی قرار می دهد:
چرا کتاب نمی خوانیم؟
به تجربه افراد زیادی را دیده ام که می گویند من دوست دارم کتاب بخوانم اما کتاب خواندن مرا خسته می کند و وقت خواندن کتاب خوابم می برد. و یا اینکه من مدتی کتاب می خوانده ام اما اکنون دیگر همتش را ندارم. وقتی به کتاب خانه این افراد نگاه می کنید متوجه می شوید که ماجرا چیست. آنها کتاب های ضعیفی خوانده اند که نباید می خواندند. هر روز در بسیاری از نقاط دنیا کتاب هایی فروخته می شوند که هرگز ارزش خواندن ندارند. برداشت من این است که از هر ده کتاب غیر داستانی که روی میزها و پشت ویترین هاست شاید هشت یا نه مورد هرگز نباید چاپ می شد.
جمله مشهوری وجود دارد که برخی می گویند که هر کتاب ارزش یک بار خواندن را دارد. اگر کمی به این جمله فکر کنیم به نادرست بودن آن پی خواهیم برد چرا که با وجود منابع محدود- اعم از وقت، پول، توجه و تمرکز- مسلماً نمی توان این گزاره را درست دانست. صاحب نظران بسیاری بر این نکته تاکید دارند که اگر کتاب مناسب در زمان مناسب در اختیار انسان ها قرار بگیرد می تواند آنها را به خوانندگانی در تمام طول زندگی تبدیل کند. نا مناسب بودن کتاب حداقل دو مصداق دارد: بسیار پایین تر و یا بسیار بالاتر از سطح شخص
همه به راحتی می توانیم تشخیص دهیم که کتابی بیش از حد ساده است اما شاید نتوان به سادگی دشوار بودن یک کتاب را تشخیص داد. اگر کتابی پیش روی شماست که بعضی قسمت های آن را حتی دو یا سه بار می خوانید کاملا متوجه نمی شوید و تصور می کنید که شخص دیگری باید محتوی آن را برایتان توضیح دهد، کتاب نادرستی را انتخاب کرده اید.
یکی از علت های بی میلی ما به کتاب خوانی این است که تصور می کنیم اگر می خواهیم به عنوان فردی کتاب خوان شناخته شویم حتماً باید بسیاری از کتاب های معروف و شناخته شده را خوانده باشیم.
یکی از تصورات نادرست درباره کتاب خوانی این است که اگر خواندن کتابی را شروع کردیم حتماً باید تا انتها خواندن آن را ادامه دهیم. منطقی این است که هر جا که به این نتیجه رسیدیم که کتاب برای ما مفید نیست خواندن آن را رها کنیم. حتی اگر در فصل 11 کتاب 12 فصلی به این نتیجه رسیدید که کتاب برایتان مفید نیست خواندن آن را رها کنید.
قاعده شخصی من در مطالعه کتاب های غیر داستانی این است که اگر در فصلی از کتاب مرا با خود همراه نکرد یک فصل دیگر هم به نویسنده فرصت می دهم چرا که ممکن است نویسنده در آن فصل ضعیف عمل کرده باشد. آن فصل را ناتمام رها کرده و به فصل دیگر می روم اگر باز هم نویسنده نتوانست با من همراه شود آنگاه کتاب را ناتمام رها می کنم.
اینکه بگوییم مطالعه همیشه لذت بخش است بیشتر به افسانه شبیه است تا واقعیت. کتاب خوانی هم مانند هر کار دیگری می تواند لحظات دشوار داشته باشد. گاهی لازم است کتاب هایی را بخوانیم که دوست نداریم. حتی عاشقان کتاب هم می توانند نویسنده ای که منظورش را صریح بیان نمی کند نفرین کنند و در مطالعه برخی از کتاب ها لحظه شماری کنند که کتاب به پایان برسد. موضوع مهم این است که سعی کنیم تا زمانی که در آغاز راه هستیم سعی کنیم از چنین تجربه هایی پرهیز کنیم.
چقدر در برابر نویسنده تسلیم شویم؟
آیا در کتاب خوانی باید تسلیم نویسنده باشیم یا باید ذهن نقاد خود را فعال نگه داریم؟ در دو سوی این طیف دو رفتار تسلیم مطلق و نگاه نقادانه افراطی وجود دارد که هر دو نا کارآمدند. کتاب ها گاو صندوقی از شمش طلا نیستند که تمام جملات آن حکیمانه باشند بلکه بهتر است که آنها را معادن طلا بدانیم که رگه هایی از نکات و آموزه های ارزشمند در میان حجم بزرگ تری از نکات کم ارزش و بعضاً نادرست پنهان شده اند. شیرین ترین روش خواندن کتاب غرق شدن در کتاب و غوطه وری در دریای ذهن نویسنده است. ساموئل کولریج قاعده طلایی خود را در خواندن کتاب چنین بیان می کند: « تا زمانی که از نادانی نویسنده مطمئن نشده اید، فرض کنید خودتان از فهم حرف های او ناتوانید».